معنی سایبان متحرک

چتر

ابر

ظلال

آلاچیق

ظله، ظلال

سایبان درخواب، پادشاهی باشد فرومایه. اگر بیند که در زیر سایبان نشسته بود، دلیل که به خدمت چنین پادشاهی پیوندد. اگر بیند که سایبان بر وی افتاد و او را از آن گزند رسید، دلیل پادشاه بر وی خشم گیرد و او را از آن مضرت رسد. - محمد بن سیرین

اگر بیند که سایبان او پشمین است یا کرباسین و به گونه سبز یا سفید بود، دلیل کند خدمت پادشاه عادل کند. اگر به خلاف این بیند، خدمت پادشاه ظالم است. - جابر مغربی

چیزی باشد مانند چتر که بر سر بزرگان میداشتند تا مانع تابش آفتاب گردد، خیمه و چادری که سه چهار لای بر روی هم دوخته باشند شامیانه. یا سایبان اخضر. آسمان. یا سایبان سیمابی. صبح صادق. یا سایبان ظلمانی. صبح کاذب، شب تاریک.

سایبان. (اِ مرکب) (از: سایه + بان، پسوند حفاظت و اتصاف) معرب آن «صوان ». (حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین). آفتاب گیر را گویند و آن چتری باشد مانند چتری که بر سر پادشاهان دارند تا مانع تابش آفتاب گردد. (برهان). آنچه سایه افکند از بنا یا چادر و جز آن: ظُلّه. (ترجمان القرآن) (منتهی الارب). خَیمَه. عَرْش. رِواق. سُدّه؛ جائی که بعدِ بند کردن طاق بصورت سایبان باقی باشد. (منتهی الارب):
سایبانهاش فروهشته و کاخ اندر زیر
همچو سیمرغی افکنده بپای اندر پر.
فرخی.
فرازش یکی نیلگون سایبان
ز گوهر چو شب اختر از آسمان.
اسدی.
گهی ساقی و کاردانش بود
گهی چتر و گه سایبانش بود.
اسدی.
اگر بساط زمین مفرشم کنند سزد
چو سایبان من از پرده ٔ سحاب کنند.
مسعودسعد.
ز آب گلها حوض و ز سایبان ایوان
ز چوب بتکده عود و ز آب ابر گلاب.
مسعودسعد (دیوان چ رشید یاسمی ص 36).
گویند که از هفت ده بیرون کردندشان شاگردان نیز عاجز شدند او را سایبان ساختند و بخوابانیدند و برفتند. (قصص الانبیاء ص 138).
دست تو محیط بر ممالک
ابری شده سایبان کعبه.
خاقانی.
سایبان نیست بر تو بخت سپید
آن سپیدی ّ بخت دلسوز است.
خاقانی.
گرفتند یک ماه آنجا قرار
که هم سایبان بود و هم چشمه سار.
نظامی.
خداوندان عقل این طرفه بینند
که خورشیدی بزیر سایبانست.
سعدی (بدایع).
|| مجازاً بمعنی موی سر. زلف:
بتی دارم که گرد گل ز سنبل سایبان دارد
بهار عارضش خطی بخون ارغوان دارد.
حافظ.
غلام چشم آن ترکم که در خواب خوش مستی
نگارین گلشنش رویست و مشکین سایبان ابرو.
حافظ.
|| و در این زمان چادری باشد که آن را چار لای بر روی یکدیگر دوزند و آن را شامیانه نیز گویند. (برهان) (انجمن آرای ناصری):
منشور خرگه و تتق و چتر و سایبان
برکندلان چرخ مدور نوشته اند.
نظام قاری.
رجوع به سایه بان شود.
- سایبان اخضر، کنایه از آسمان است. (ناظم الاطباء).
- سایبان سیمابی، کنایه از صبح کاذبست. (برهان) (انجمن آرای ناصری).
- سایبان ظَلْمانی، صبح کاذب. (ناظم الاطباء).
- || شب تاریک. (ناظم الاطباء). کنایه از آسمان است.
- سایبان فلک، کنایه از آسمان:
بپرهیز از این سایبان فلک
بسی داند این سایه مکر و حیل.
ناصرخسرو.

متحرک. [م ُ ت َ ح َرْ رِ] (ع ص) جنبنده. (آنندراج). مأخوذ ازتازی، کسی و یا چیزی که بجنبد و در حالت حرکت باشد و جنبان وحرکت کنان و جنبنده و حرکت کرده. (ناظم الاطباء). حرکت کننده و جنبنده: چون ایشان را آلت... ناقص بود اندر این باب گوش متحرک داد. (قراضه ٔ طبیعیات ص 8). حاسه ٔ بصر سپید و سیاه را و بزرگ و خرد را و متحرک و ساکن را یابد. (مصنفات باباافضل ج 2 ص 426).
- غیر متحرک، ساکن و بی حرکت. (ناظم الاطباء). و رجوع به تحرک شود.
- متحرک بودن، جنبیدن و حرکت کردن. (ناظم الاطباء): آسیا سنگ زیرین متحرک نیست لاجرم تحمل بار گران همی کند. (گلستان).
- متحرک شدن، جنبیدن. (ناظم الاطباء). حرکت کردن. جنبیدن. از جائی بجائی دیگرشدن:
درخت اگر متحرک شدی ز جای به جای
نه جور اره کشیدی و نه جفای تبر.
سعدی.
- متحرک کردن، جنباندن و حرکت دادن. (ناظم الاطباء):
چو شیر رایت او را کند صبا متحرک
مجال حمله نماند ز هول شیر عرین را.
سعدی.
- متحرک گرداندن، (گردانیدن)، به حرکت در آوردن. جنباندن.
- || (اصطلاح علم قرائت) حرفی را حرکت دادن: چون در وقف خواهند که یاء متکلم را چون «مالی » و «سلطانی » متحرک گردانند«ها»یی بدان الحاق کنند. (از المعجم چ دانشگاه ص 30).
- متحرک گردیدن (گشتن)، حرکت کردن. جنبیدن: تا آن جسم متحرک گردد اندر ذات خویش. (قراضه ٔ طبیعیات).
|| فعال با جنب و جوش و حرکت. || به اصطلاح صرف و نحو، هر حرفی که دارای حرکت باشد. ضد ساکن. (ناظم الاطباء).

(یَ یا یِ) (اِمر.) سایه بان، چتر، چادر یا چیز دیگری که برای جلوگیری از آفتاب برپا کنند. سایوان و سایه گاه نیز گفته اند.

سایه‌بان

tettoia

خیمه، ستاره، شمسیه، کوخ، مظله

چتر

792